Ka sëmundje që janë shumë të vështira për t’u zbuluar në një fazë të hershme, andaj shpesh ato zbulohen vetëm në një fazë të përparuar, kur shanset e shërimit zvogëlohen.
Zbulimi në kohë mund të ndihmojë pacientët të fillojnë terapinë e duhur dhe të rrisin shanset për shërim. Por ka edhe disa sëmundje që “fshehin” simptomat e tyre në një fazë të hershme, andaj shpesh mbeten të pazbuluara derisa të përparojnë dhe në disa raste bëhet shumë vonë për t’u kuruar.
Sëmundje të tilla mund të zbulohen në një fazë të hershme nga ekzaminimet e rregullta mjekësore.
Sëmundja e Wilson
Sëmundja e Wilson është një çrregullim gjenetik që shkakton akumulim të tepërt të bakrit në mëlçi, tru, veshka dhe organe të tjera jetësore. Në pacientët me këtë sëmundje, bakri nuk arrin të eliminohet siç duhet, kështu që në vend të akumulimit, ai mund të arrijë nivele të rrezikshme për jetën. Megjithëse është një sëmundje e trashëgueshme, simptomat e para më së shpeshti shfaqen vetëm në pubertet dhe adoleshencën e hershme, dhe ndonjëherë edhe në të dyzetat.
Është një sëmundje shumë e rrallë, që ndodh në afërsisht një person në 30,000 deri në 80,000 njerëz. Mund të jetë fatale nëse nuk zbulohet me kohë dhe terapia nuk fillohet. Trajtohet me ilaçe që zvogëlojnë thithjen e bakrit ose heqin bakrin e tepërt nga trupi, falë të cilave shumë pacientë jetojnë normalisht. Transplantimi i mëlçisë mund të kërkohet në rast të dëmtimit të rëndë të mëlçisë.
Infeksioni HPV
Infeksioni HPV është një sëmundje seksualisht e transmetueshme e shkaktuar nga virusi i papillomës njerëzore. Ekzistojnë rreth 200 lloje të ndryshme të këtij virusi, nga të cilët mbi 30 transmetohen seksualisht. Shumica e njerëzve me HPV s’kanë ndonjë simptomë dhe kryesisht diagnostikohen me një test Pap dhe HPV.
Ka vaksina që mbrojnë nga lloje të caktuara të viruseve. Ato janë shumë efektive, por jo të gjitha llojet e viruseve me rrezik të lartë janë të mbuluara nga vaksinat, kështu që vaksinimi nuk e eliminon plotësisht rrezikun.
Sidoqoftë, duhet të theksohet se vaksina ka një efekt parandalues në zhvillimin e sëmundjeve të tjera, të tilla si kanceri i qafës së mitrës. Viruset onkogjene nga të cilat vaksina ofron mbrojtje janë përgjegjëse për afërsisht 95% të rasteve të kancerit të qafës së mitrës.
Është e rëndësishme të zbulohet sëmundja në kohë në mënyrë që të fillohet me trajtimin në kohë dhe të zvogëlohen pasojat fatale të infeksionit HPV për një kohë të gjatë të pakontrolluar.
Sida
HIV është një retrovirus që shkakton Sidën e cila shkatërron sistemin imunitar. Një person me HIV nuk ka simptoma deri në zhvillimin e Sidës, e cila është faza përfundimtare dhe më e rëndë e infeksionit HIV.
Në një fazë të hershme, mënyra e vetme për të zbuluar këtë sëmundje është testimi i HIV-it. Një nga mënyrat e transmetimit të këtij virusi është përmes seksit, andaj konsiderohet si një sëmundje seksualisht e transmetueshme.
Glaukoma
Glaukoma është një sëmundje e presionit të lartë intraokular dhe ndodh si rezultat i rrjedhjes së lëngut të dëmtuar përmes syrit. Mbajtja e tepërt e lëngjeve shkakton presion të shtuar në sy, gjë që mund të çojë në dëmtim të nervit optik, i cili lidh syrin me trurin.
Kjo sëmundje e syve është shkaku i parë i humbjes së pakthyeshme të syve dhe shkaku i dytë më i zakonshëm i verbërisë në botë. Quhet ndryshe vrasës i heshtur i shikimit pasi në shumicën e rasteve simptomat mund të jenë shumë të vështira për t’u zbuluar deri në fazën e përparuar të sëmundjes.
Dëmtimi i nervit optik nuk mund të trajtohet, andaj është jashtëzakonisht e rëndësishme të zbulohet me kohë kjo sëmundje. Pasi të diagnostikohet, trajtimi gjatë gjithë jetës është i nevojshëm për të ngadalësuar përparimin e sëmundjes.
Kanceri i gjirit
Është sëmundja më e zakonshme te gratë. Sipas hulumtimit, në vendet evropiane, një rast i kancerit të gjirit zbulohet çdo dy minuta, dhe çdo gjashtë minuta një grua vdes nga sëmundja. Rreth 1.7 milion gra në botë sëmuren nga kanceri i gjirit çdo vit, dhe rreth gjysmë milion prej tyre vdesin.
Shkaku i saktë i kancerit të gjirit ende nuk është zbuluar, por dihet që për shkak të dëmtimit të ADN-së dhe mutacioneve, qelizat e shëndetshme shndërrohen në ato malinje. Në shumicën e rasteve në fillim të sëmurët në skenë nuk kanë pothuajse asnjë simptomë.
Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të kryhen kontrolle të rregullta, mamografi dhe ekzaminime me ultratinguj. Nëse zbulohet në kohë, ky kancer është shumë i shërueshëm.
Kjo sëmundje nuk mund të parandalohet në asnjë mënyrë, kështu që zbulimi i hershëm është thelbësor. Nëse gjeni ndonjë gungë, vëreni ndryshime në pamjen e gjirit ose vëreni një shkarkesë nga thitha, sigurohuni që të kontaktoni mjekun tuaj.
