Një kokë balte që daton pothuajse 3000 vjet mund të jetë një përshkrim i rrallë i Yahweh, – Zoti – imazhin e të cilit izraelitët ishin të ndaluar ta krijonin sipas Dhjetë Urdhërimeve.
Por dy ekspertë të fushës kanë mohuar idenë se kjo figurë kryesore përfaqëson Zotin.
Yahweh është Perëndia i Izraelit, sidoqoftë, sipas Biblës Hebraike, izraelitët e lashtë ishin të ndaluar të krijonin përshkrime të Zotit, pasi një nga 10 urdhërimet thoshte se “nuk do të bësh për vete një imazh në formën e ndonjë gjëje në parajsë sipër ose në tokë poshtë ose në ujërat poshtë “(Eksodi 20: 4).
Arkeologët zbuluan kokën e gjatë 5 centimetra në rrënojat e një ndërtese të madhe që mund të ketë qenë një pallat në vendin e Khirbet Qeiyafa në Izrael, shkroi Yosef Garfinkel, kreu i Institutit të Arkeologjisë në Universitetin Hebraik, i cili bashkëdrejton gërmime në Khirbet Qeiyafa, në një artikull të fundit të botuar në Biblical Archaeology Review.
Megjithëse në Khirbet Qeiyafa nuk gjenden figura të tjera të tilla, figura të ngjashme me një figurë ku Yahweh qëndro ulur në një kalë që datojnë rreth 3000 vjet, janë gjetur në një tempull në Izrael. Për krahasim, në vendin e Tell Moza, në Izrael, gërmimet e fundit zbuluan dy figura të kokës dhe dy figura kali brenda një tempulli, tha Garfinkel.
Këto figura gjithashtu datojnë pothuajse 3000 vjet, dhe Garfinkel mendon se ato figura fillimisht treguan dy përshkrime të Yahweh duke hipur në një kalë. Të dy kokat janë të dizajnuara në një mënyrë të ngjashme me kokën në Khirbet Qeiyafa, shkroi Garfinkel.
Për më tepër, koleksioni i të ndjerit Moshe Dayan, një udhëheqës ushtarak izraelit, përfshin një anije që tregon një kalorës në një kalë, i cili, bazuar në shënimet e Dayan, ai mund ta ketë grabitur nga një shpellë varrimi në kodrat e Hebronit dhe gjithashtu mund të datojë pothuajse 3000 vjet, shkroi Garfinkel në artikull. Moshe Dayan shpesh akuzohej se ishte përfshirë në mënyrë aktive në plaçkitjen e vendeve arkeologjike.
Garfinkel argumenton se këto figura u gjetën në vende të nderuara – si një pallat, tempull ose shpellë varrosjeje – sepse ato janë përfaqësime të Zotit. Për izraelitët që jetonin në atë kohë, duke parë një përshkrim vizual të Zotit ishte e rëndësishme, tha ai.
Por, Oded Lipschits, një arkeolog në Universitetin e Tel Aviv i cili bashkë-drejton gërmimet në Tell Moza, dhe Shua Kisilevitz, dhe një arkeolog pranë Autoritetit të Antikitetit në Izrael dhe Universitetin e Tel Aviv që gërmon në Tell Moza, kanë hedhur poshtë idenë.
“Megjithëse ne nuk mund të përjashtojmë mundësinë që kokat njerëzore nga Moẓa dhe Qeiyafa përshkruanin perëndi, ato nuk kanë shenja, simbole ose atribute – siç janë brirët, gjysmëhënat, demat – të gjetura në figura dhe paraqitje vizuale në të gjithë Lindjen e Afërt të Lashtë, të cilat do t’i identifikonin si figura hyjnore, “thonë Lipschits dhe Kisilevitz për Live Science.
