Pneumonia është një infeksion akut i indit të mushkërive, duke përfshirë hapësirat alveolare dhe hapësirën midis alveolave, të ashtuquajturat intersticium. Shenjat dhe simptomat ndryshojnë nga të lehta në të rënda, në varësi të faktorëve të tillë si lloji i mikrobit që shkakton infeksionin, mosha dhe shëndeti i përgjithshëm.
Ato janë shpesh të ngjashme me simptomat e ftohjes ose gripit, por zgjasin më gjatë. Në disa lloje të pneumonisë, mund të mos ketë ethe. Simptomat më të zakonshme të pneumonisë mund të përfshijnë:
Dhimbje gjoksi gjatë frymëmarrjes dhe kollitjes
Temperatura e ngritur
Konfuzion ose ndryshime në vetëdijen mendore (te njerëzit mbi 65 vjeç)
Kollë që mund të prodhojë mukozë
Lodhja
Ethe, djersitje dhe dridhje
Temperatura e trupit më e ulët se normalja (në të moshuarit dhe pacientët me imunitet të kompromentuar)
Marramendje, të vjella ose diarre
Frymëmarrje e shkurtër.
Pneumonia bakteriale zakonisht zhvillohet pas një ftohjeje ose gripi, dhe më së shpeshti shkaktohet nga bakteri pneumococcus ose Staphylococcus aureus. Disa nga simptomat më të zakonshme të pneumonisë bakteriale përfshijnë:
Zhvillimi i papritur i simptomave të shoqëruara me një të dridhur dhe dridhje të vetme
Dhimbje gjatë frymëmarrjes në anën e prekur të mushkërive
Kollë që mund të jetë purulente ose me gjak
Njerëzit e moshuar mund të kenë vetëm një nga simptomat duke përfshirë konfuzionin.
Pneumoni atipike dhe pneumoni virale
Ato shkaktohen nga organizma të tjerë përveç të ashtuquajturve bakteret, viruset ose kërpudhat tipike. Shkaktarët më të zakonshëm janë Mykoplazma dhe Klamidia (dy organizma të ngjashëm me bakteret). Simptomat e pneumonisë atipike:
Simptomat klinike zhvillohen gradualisht
Temperatura e lartë, shumë rrallë e shoqëruar me dridhje
Simptoma të përgjithshme si: dhimbje koke, dhimbje muskujsh dhe kyçesh, lodhje, ndonjëherë marramendje, të vjella dhe diarre
Kolla zakonisht shfaqet pas tre deri në katër ditë, dhe zakonisht është irrituese pa ekspektim.
Simptomat e pneumonisë virale mund të përfshijnë:
Ato nuk mund të dallohen nga të tjerët, por simptomat janë më të ngjashme me pneumonitë atipike.
Simptomat e pneumonisë te të porsalindurit dhe foshnjat
Në shumicën e rasteve, të porsalindurit dhe foshnjat mund të mos shfaqin shenja infeksioni. Sidoqoftë, simptomat e pneumonisë tek të porsalindurit mund të jenë:
të vjella
ethe dhe kollë
shqetësim apo lodhje
vështirësi në frymëmarrje dhe të ngrënë.
Shkaqet më të zakonshme të pneumonisë
Më të zakonshmet janë bakteret dhe viruset në ajrin që thithim dhe trupi parandalon vetëm infeksionin e mushkërive. Por ndonjëherë këto baktere mund të mposhtin sistemin imunitar, edhe nëse shëndeti është i mirë.
Pneumonia klasifikohet sipas llojeve të mikrobeve që e shkaktojnë dhe vendit ku personi është infektuar. Pneumonia në komunitet është lloji më i zakonshëm i pneumonisë. Ndodh jashtë spitaleve ose objekteve të tjera të kujdesit shëndetësor.
Shkaku mund të jetë:
Pneumonia bakteriale. Streptococcus pneumoniae (pneumococcus) është lloji më i zakonshëm i baktereve që shkakton pneumoni. Ky lloj pneumonie mund të ndodhë vetë ose pas një ftohjeje ose gripi.
Organizma të ngjashëm me bakteret. Mycoplasma pneumoniae gjithashtu mund të shkaktojë pneumoni, simptomat janë më të lehta se llojet e tjera të pneumonisë.
Kërpudhat. Kjo lloj pneumonie është më e zakonshme te njerëzit me probleme shëndetësore kronike ose me sistem imunitar të dobësuar, si dhe te njerëzit që kanë thithur doza të mëdha të këtyre organizmave. Shumica e njerëzve të infektuar kanë vetëm simptoma të lehta dhe nuk e dinë se janë të infektuar. Disa sëmuren rëndë. Kërpudhat që shkaktojnë pneumoni mund të gjenden në tokë ose jashtëqitjet e shpendëve në varësi të vendndodhjes gjeografike.
Viruset. Disa nga viruset që shkaktojnë ftohjen dhe gripin mund të shkaktojnë pneumoni. Viruset janë shkaktari më i zakonshëm i pneumonisë te fëmijët nën pesë vjeç. Pneumonia virale është zakonisht e lehtë. Por në disa raste mund të bëhet shumë serioze.
Pneumonia e fituar gjatë qëndrimit në spital. Mund të jetë serioze sepse bakteret që e shkaktojnë mund të jenë më rezistues ndaj antibiotikëve dhe sepse imuniteti i këtyre njerëzve tashmë është dobësuar.
Pneumonia e fituar nga kujdesi shëndetësor. Ndodh te njerëzit që jetojnë në ambiente të kujdesit afatgjatë ose marrin kujdes në klinika ambulatore, duke përfshirë qendrat e dializës së veshkave. Ashtu si pneumonia e fituar nga spitali, pneumonia e fituar nga shëndeti mund të shkaktohet nga bakteret që janë më rezistuese ndaj antibiotikëve.
Pneumonia aspirative. Grimcat e vogla nga goja shpesh pikojnë në rrugët e frymëmarrjes, por zakonisht hiqen nga mekanizmat normalë të mbrojtjes përpara se të arrijnë në mushkëri dhe të shkaktojnë inflamacion ose infeksion.
Cilat janë pasojat e pneumonisë?
Edhe me trajtim, disa njerëz me pneumoni, veçanërisht ata në grupe me rrezik të lartë, mund të kenë komplikime, duke përfshirë:
Bakteret në qarkullimin e gjakut (bakteremia). Bakteret që hyjnë në qarkullimin e gjakut nga mushkëritë mund ta përhapin infeksionin në organe të tjera, gjë që mund të shkaktojë dështim të organeve.
Vështirësi në frymëmarrje. Nëse pneumonia është e rëndë ose prek njerëzit që tashmë kanë vështirësi në frymëmarrje, ata mund të kenë nevojë të shtrohen në spital dhe të përdorin një aparat frymëmarrjeje (oksigjen ose respirator) ndërsa mushkëritë e tyre janë duke u trajtuar.
Akumulimi i lëngjeve rreth mushkërive (efuzion pleural). Pneumonia mund të shkaktojë grumbullimin e lëngjeve në hapësirën e hollë midis shtresave të indeve që lidhin mushkëritë dhe pleurën. Nëse lëngu infektohet, mund t’ju duhet ta kulloni atë përmes një tubi në gjoks ose ta hiqni atë me operacion.
Abscesi i mushkërive. Një absces shfaqet nëse qelb formohet në zgavrën në mushkëri. Një absces zakonisht trajtohet me antibiotikë. Ndonjëherë nevojitet kirurgji ose drenazh me një gjilpërë ose tub të gjatë të vendosur në absces për të hequr qelbin.
Parandalimi i pneumonisë
Vaksinimi
Ruajtja e higjienës së mirë
Mos pirja e duhanit – Pirja e duhanit dëmton mbrojtjen natyrale të mushkërive kundër infeksioneve të frymëmarrjes.
Imunitet i fortë – gjumë të mjaftueshëm, stërvitje të rregullt, dietë të shëndetshme.
Trajtimi i pneumonisë
Metoda e trajtimit të pneumonisë përcaktohet nga mjeku. Pneumonia bakteriale, e trajtuar me antibiotikë. Është e nevojshme të merren të gjitha medikamentet e përshkruara nga mjeku, edhe nëse pacienti fillon të ndihet më mirë para përfundimit të terapisë. Nëse është një pneumoni virale, antibiotikët nuk do të ndihmojnë. Pacienti duhet të pushojë, të pijë shumë lëngje dhe të marrë ilaçe për temperaturën. Nëse simptomat janë të rënda ose nëse pacienti ka kushte të tjera që kanë më shumë gjasa të shkaktojnë komplikime, mjeku mund të vendosë ta dërgojë pacientin në spital. Trajtimi spitalor i pneumonisë më së shpeshti kryhet duke administruar lëngje ose antibiotikë përmes një tubi intravenoz. Rastet e rënda kërkojnë terapi me oksigjen ose përdorimin e një respiratori. Pavarësisht se çfarë pneumonie është, shërimi kërkon kohë sepse pacienti ka nevojë për shumë pushim. Dhe deri në një muaj pas shërimit, lodhja mund të jetë intensive.
Shërimi i pneumonisë
Mjekët sqarojnë se në shumicën e pacientëve pneumonia zgjat rreth dhjetë ditë, nëse pacienti ka qasje në trajtimin e duhur dhe nëse nuk ka komplikime. Megjithëse vdekja është e mundur për shkak të pneumonisë, shumica e pacientëve shërohen me sukses pas trajtimit në kohë.
