“Magjia e ligjërimit”, ku profesor Vinca flet për ditën e parë të shkollës dhe mësuesin e tij të parë.

Kur i mbusha shtatë vjet nisa të shkoj në shkollë, në klasë të parë. Më kujtohet si sot dita e parë e shkollës: ke “domi” (shtëpia e kulturës), në qendër të fshatit. Grumbullimi në oborr, rreshtimi, hyrja në klasë. Në korridor, një mësues i rreptë që na bërtiste fort. Dikë e kapte për jake, dikë për veshi, ndonjërit ia kriste edhe ndonjë shpullë. Përse? Nuk e di. Ndoshta që të na fuste frikën në palcë.

Për fat ai nuk ishte mësuesi im i parë.

Mësuesi im i parë, ai që do të më jepte mësim, ndryshe nga ai i korridorit, që pa kaluar shumë kohë do të bëhej funksionar politik, në komunë e më lart, ishte i mirë dhe i dashur. Edhe i pashëm. Nuk na ndëshkonte fizikisht, madje as nuk bërtiste me zë të lartë. Na dha mësim vetëm një vit, në klasë të parë, pastaj iku me familje në Turqi. Ishte mesi i viteve ’50 të shekullit të kaluar, kulmi i shpërnguljes së shqiptarëve nga vatrat e tyre në shkretëtirat e Anadollit…

Vetëm një kohë të shkurtër shkuam aty ke “domi”. Pastaj kaluam ke “stanica” (ish-stacioni i policisë, që kishte qenë stacion xhandarmërie qysh në kohë të Serbisë). Në atë godinë para se të bëhej shkollë, ishin rrahur burrat e fshatit nga xhandarët e pushtetit popullor, ndër të cilët më i tmerrshmi kishte qenë njëfarë Gjushoja.

“Mos hifsh n’dor’ t’tij!”. Aty, në atë godinë, ku një vit a dy më parë baballarët tanë ishin ftuar për armë, unë dhe moshatarët e mi tani shkonim në shkollë me çantë e laps në dorë. Çanta ime ishte prej basme, kurse në të një libër (Abetarja), dy fletore, një me vija e një me katrorë dhe një laps i thjeshtë, asgjë më shumë, ndërsa unë i veshur me një palë pantallona të shkurtra dhe një këmishë bezi.

Këmbëzbathur. Pas tërsëllëmit të ditës së parë, piskamës dhe dajakut të atij mësuesit-funksionar, nisa ta doja shkollën, mësuesit,

librat. Nga klasa e tretë nis shoqërimi im me librin; shoqëri që nuk do të ndërpritet kurrë, që do të zgjasë një jetë të tërë.

Për mësuesin tim të parë, që më ka dhënë mësim në klasë të parë, unë kam bërë një vjershë, vjershën E kujtoj mësuesin, e cila është pa dyshim poezia ime më e njohur dhe më e popullarizuar: e dinë përmendsh të gjithë fëmijët e moshës shkollore: në Kosovë, në Shqipëri, në Maqedoni dhe në diasporë. Ka ndodhur ndonjëherë, madje, ta recitojnë në praninë time, pa e ditur se unë jam autori! Nga këto ndodhi, rasti i Shëngjinit është më interesanti, por nuk po i hyj tash rrëfimit të tij, sepse do të na largonte nga tema.

Mësuesi im i parë, ai që më ka dhënë mësim në klasën e parë, që m’i ka mësuar shkronjat e gjuhës amtare, e kishte emrin Sadik. Mbiemrin Mehmeti, nëse nuk gaboj. Pra, Sadik Mehmeti. Ishte nga Struga, nga qyteti, por familja e tij, siç kam marrë vesh më vonë, kishte ardhur në Strugë nga Kalishta, një fshat i bukur, pitoresk, buzë liqenit, jo më larg se dy-tre kilometra nga qyteti. Ishte i ri, i pashëm, elegant. Vishej bukur. Me kostum e kravatë. Kurrë s’kisha parë njeri të veshur më bukur se mësuesi im: me këpucë të zeza, me pantollona të hekurosura, me një xhaketë me jakë të gjerë, klasike, me këmishë të bardhë me vija dhe një kravatë të lidhur bukur e të shtrënguar fort për jakën e këmishës. Nuk e di a i ndërronte rrobat mësuesi im ndonjëherë (sigurisht që po), por unë kështu e mbaj mend. Ndoshta ashtu siç e kam parë herën e parë. Përveç që vishej bukur, ishte, si thashë, edhe i pashëm. Fytyrën e kishte të plotë, pak të hequr, sytë e larmë, vetullat të harkuara, hundën e drejtë, kurse flokët kaçurrel. Një ble flokësh i binte shpesh mbi ballë. Ende e ruaj të gjallë në kujtesë fytyrën e tij, me atë ble flokësh në ballë. Na dha mësim vetëm një vit, pastaj iku. U shpërngul në Turqi me gjithë familje si shumë të tjerë. Dihet përse!

Kam dëgjuar se ka jetuar deri vonë në Stamboll dhe se ka ardhur edhe në Strugë, në vizitë, në verë, vite më parë, por unë s’e kam parë. Kam marrë vesh vonë për ardhjen e tij, pasi është kthyer.

Dhe tani që po i shkruaj këto fjalë nuk e di a është gjallë, a rron më. Më duket se jo.

“Magjia e ligjërimit”, Agim Vinca