Presidenti rus Vladimir Putin nuk heq dorë nga kërkesa që gazi dhe nafta ruse të paguhen në rubla. Ai urdhëroi qeverinë, bankën qendrore dhe Gazprom të bëhen monedha rubla për pagesat e gazit deri më 31 mars për Bashkimin Evropian dhe të ashtuquajturat e tjera. “vendet armike” që vendosën sanksione ndaj Rusisë.
Kontratat e vjetra të nënshkruara do të respektohen sipas kushteve të dakorduara. Meqenëse shumica e kontratave për blerjen e naftës dhe gazit për një periudhë më të gjatë, kalimi në pagesë në rubla do të jetë gradual.
Mekanizmi i pagesës duhet të duket si një blerës që blen rubla nga Banka Qendrore e Rusisë ose tregu i valutës në Bursën e Moskës. Pastaj përcaktohet kursi aktual i këmbimit, euro ose dollarë këmbehen me rubla, bëhet një marrëveshje dhe paratë (në rubla) transferohen në llogarinë e Gazprom, i cili furnizon gaz.
Si do të paguajë BE-ja gazin dhe naftën ruse nga e premtja?
Rezultati përfundimtar do të ishte një rritje e kërkesës për monedhën kombëtare të Rusisë, rublën, e cila do të stabilizonte zhvlerësimin e rublës dhe ndoshta edhe do të ndryshonte trendin dhe do të forconte rublën. Pas njoftimit të Putinit, rubla është forcuar tashmë me 7 për qind, më saktë, rënia e vlerës së saj që filloi pas pushtimit të Ukrainës.
Megjithatë, Banka Qendrore e Rusisë është nën sanksione, kështu që blerja e rrobave përmes saj do të ishte një biznes shumë i ndërlikuar. Një zgjidhje më realiste dhe elegante është blerja në bursën e Moskës. Problemi me këtë qasje, megjithatë, është se atëherë duhet të gjenden institucione financiare që nuk janë tashmë nën sanksione, dhe bankat më të mëdha ruse janë. Kjo hap hapësirën që tregtimi i monedhës duhet të bëhet përmes një pale të tretë, siç janë bankat kineze.
Banka Qendrore e Rusisë ka ngrirë tashmë rezervat valutore në dollarë dhe euro në valën e parë të sanksioneve, gjë që e ka penguar atë të menaxhojë kursin e këmbimit të rublës duke shitur euro dhe dollarë në treg. Zgjidhja që BE-ja dhe “vendet e tjera armike” duhet të shesin vetë euro dhe dollarë në këmbim të rublave në tregun rus, Bursën e Moskës, është një masë kompensuese për të anashkaluar mungesën e këtyre monedhave nga Rusia, duke ulur kursin e këmbimit të rublës.
Në vitin 2021, BE-ja dhe “shtetet e tjera armike” i paguan kompanisë ruse Gazprom rreth 69 miliardë dollarë për furnizime me naftë dhe gaz. Nëse të gjitha ato para do të konvertoheshin në rubla në tregun rus, kursi i saj i këmbimit do të kthehej në nivelet e paraluftës në Ukrainë.
Tashmë ekziston një politikë sipas së cilës të gjithë eksportuesit në Rusi janë të detyruar të konvertojnë 80 për qind të të ardhurave të tyre jashtë vendit në rubla, e cila u prezantua gjithashtu për të stabilizuar kursin e këmbimit. Prandaj, nuk është e qartë se cili do të ishte efekti real i pagesës së naftës dhe gazit në monedhën kombëtare ruse, sepse euro dhe dollarë tashmë po konvertohen në rubla përmes kompanive ruse të eksportit.
Për momentin, sanksionet e vendosura nga SHBA dhe BE, të cilat ndalojnë transaksionet bankare, kanë përjashtime për pagesat e naftës dhe gazit. Kjo do të thotë se këto burime energjie mund të paguhen dhe po paguhen përmes bankave që nuk janë ende nën sanksione.
Ministri gjerman i Ekonomisë Robert Habeck tha se të gjitha vendet e G7 janë të bashkuar në pikëpamjen se “pagesa në rubla nuk është e pranueshme”. Kancelari gjerman Olaf Scholz dhe kryeministri italian Mario Draghi, i cili dikur drejtonte Bankën Qendrore Evropiane (BQE), gjithashtu hodhën poshtë mundësinë.
I pyetur nga gazetarët nëse Rusia mund të zvogëlojë furnizimet me gaz natyror për klientët evropianë nëse ata refuzojnë një kërkesë për të paguar në rubla, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha se ai “natyrisht nuk do të furnizojë gaz falas”.
Një lojë frikacakësh, kush do të dorëzohet i pari?
Sistemi evropian i tubacioneve të naftës dhe gazit është aq i ndërlidhur sa është e vështirë të përjashtohet një vend nga furnizimi. Evropa, duke përfshirë Turqinë, bleu 185 miliardë metra kub gaz nga Rusia në vitin 2020, kryesisht përmes tubacioneve dhe një pjesë më të vogël përmes terminaleve LNG. Që nga fillimi i mijëvjeçarit, prodhimi i gazit në Evropë ka ardhur në rënie, ndërsa importet nga Rusia janë rritur paralelisht.
Varësia nga gazi nga Rusia po përpiqet të reduktohet me dërgesat përmes terminaleve të LNG-së dhe burimeve alternative. Por kjo mënyrë e transportit të gazit është shumë më e shtrenjtë dhe më e ngadaltë sesa dërgimi i tij përmes tubacioneve.
Sanksionet kundër Rusisë nuk i bëjnë dëm ekonomik vetëm atij vendi. Hiperlidhja e sotme e ekonomive botërore, flukseve financiare dhe tregtisë do të thotë se kriza në një vend ndihet domosdoshmërisht në të gjithë botën. BE-ja, si partneri më i madh tregtar i Rusisë dhe i varur nga energjia ruse, do të goditet më rëndë. Por SHBA, madje edhe Kina, do të ndjejnë efektet e sanksioneve në ecurinë e ekonomive të tyre.
Ky është, në fund të fundit, kuptimi i sanksioneve, sepse pa këtë ngatërresë ekonomike, ato nuk do të kishin ndikim në ekonominë ruse. Kështu, ato janë armë mjaft efektive për të ndëshkuar Rusinë për pushtimin e Ukrainës.
Kur bëhet fjalë për tregtinë e naftës dhe gazit, BE-ja dhe Rusia aktualisht po luajnë një lojë frikacakësh. Nëse Rusia do të ndalonte dërgesat sepse BE-ja refuzoi të paguante në rubla, kjo do të çonte në shkatërrim të ndërsjellë ekonomik. Rusia është e vetëdijshme për këtë, por edhe BE-ja. Deri të premten do të shihet se kush do të jetë i pari që do të zbulojë bllofin e tyre.
/TV Malisheva
