Të dhënat e reja nga misioni Juno i NASA-s në Jupiter, tregojnë se e ashtuquajtura rrufe e cekët po ndodh në planetin tonë më të madh në Sistemin Diellor.
Rrufeja e cekët është një formë e pazakontë e shkarkimit elektrik nga një re që përmban një zgjidhje ujore të amoniakut, ndërsa rrufeja në Tokë buron nga një re uji.
Shkencëtarët kanë zbuluar gjithashtu se stuhitë e ashpra, për të cilat Jupiteri është njohur prej kohësh, mund të formojnë topa breshri të pasur me amoniak, të cilët ekspertët i quajnë topa të butë. Besohet se ky lloj breshri mbledh amoniak dhe ujë nga atmosfera e sipërme dhe i transporton në thellësi atmosferike të Jupiterit, shkruan NASA.
Qëkur shkencëtarët pas misionit Voyager të NASA-s panë për herë të parë rrufe në këtë planet gjigand në vitin 1979, ata kanë menduar se ngjajnë me ato në Tokë ose shfaqen vetëm në stuhi ku uji është në gjendje të lëngët, të ngurtë ose të gaztë.
Kjo do të thotë se stuhitë në Jupiter ndodhin 45 deri në 65 kilometra nën retë e dukshme dhe me temperaturë rreth 0 gradë Celsius. Anija kozmike Voyager, si të gjitha misionet e tjera rreth Jupiterit para Juno, panë vetëtima si njolla të ndritshme në majat e reve, duke treguar që flakët vinin nga thellësi më të mëdha.
Por flakët e spikatura nga anija kozmike Juno në anën e errët të Jupiterit tregojnë një histori tjetër.
“Ndërsa u afruam me retë e sipërme të Jupiterit, ne pamë diçka befasuese – goditje rrufeje të cekëta në lartësi shumë më të larta në atmosferë sesa mendohej më parë,” tha fizikani Heidi Becker pranë Institutit të Laboratorëve të Propulsionit Jet të NASA-s.
Becker dhe kolegët e saj besojnë se stuhi të forta në Jupiter hedhin ujë dhe kristale akulli lart në atmosferën e planetit ose 25 kilometra mbi retë ujore të planetit. Atje, këto kristale kombinohen me një avull amoniaku që shpërndan akullin për të formuar një zgjidhje të amoniakut.
Në lartësi të tilla të larta, temperaturat janë minus 88 gradë Celsius, që është një temperaturë shumë e ulët që uji të mbetet në gjendje të lëngët.
“Në këto lartësi, amoniaku vepron si antifriz, duke ulur pikën e shkrirjes së akullit të ujit. Kjo lejon që retë të formohen me një zgjidhje ujore të amoniakut,” tha Becker.
“Pas kësaj, pikat e zgjidhjes së amoniakut përplasen me kristale akulli dhe elektrizojnë retë. Kjo ishte një surprizë e madhe, pasi në Tokë nuk ka re të përbëra nga zgjidhje ujore të amoniakut”.
Shkencëtarët kanë zbuluar gjithashtu një stuhi të pazakontë, e cila përbëhet nga dy të tretat e ujit dhe një e treta e gazit të amoniakut.
Këta topa të butë breshri përbëhen nga një shtresë e amoniakut të shkrirë dhe akullit të mbuluar me një kore akulli më të trashë. Ky breshër është formuar në një mënyrë të ngjashme si në Tokë – topat bëhen më të mëdhenj ndërsa lëvizin nëpër atmosferë.
“Përfundimisht këta topa bëhen aq të mëdhenj sa nuk mund të mbahen më nga rrymat e sipërm dhe bien më thellë në atmosferë. Ka temperatura më të larta që i presin dhe ato përfundimisht shpërndahen dhe avullojnë plotësisht”, tha astrofizikani Tristan Guillot nga Universiteti i Côte d’Azur në Francë.
“Ky lloj breshri nga ky proces sjell amoniakun dhe ujin në nivelet e thella atmosferike të planetëve,” shtoi ai.
