Arkeologët fetarë në Izrael pretendojnë se kanë zbuluar gurin mbi të cilin dikur kishte qëndruar Arka e Besëlidhjes.
Shtëpia biblike e Arkës së Besëlidhjes është ‘zbuluar’ në një tempull 3000-vjeçar në Izrael që arkeologët besojnë se ishte ‘përdhosur me dashje’ me bajga kafshësh nga filistinët.
Pretendimi biblik u bë nga studiues të Universitetit Tel Aviv që gjetën një tempull 3,100-vjeçar pranë qytetit të ditëve të sotme të Beit Shemesh.
Mësimet fetare pretendojnë se Arka përmbante Dhjetë Urdhërimet që mori Moisiu në malin Sinai.
Ata predikojnë gjithashtu se Arka ishte mbështetur në një tryezë katrore dhe kjo gjetje e fundit është parë si shkrirje e mësimeve biblike me provat arkeologjike.
Arkeologët thonë se është jashtëzakonisht i ngjashëm me ‘gurin e madh’ mitik të përshkruar në Librin e Parë të Samuelit.
Ai ishte përdorur për të mbajtur Arkën pasi mbërriti në Beth Shemesh kur u kthye në duart e Izraelit nga Filistinët.
Gërmimet e tempullit të shekullit XII p.e.r zbulojnë se më pas u plaçkitën dhe u “shkatërruan me dashje” nga Filistinët e afërt që e shndërruan atë në një ‘ahur kafshësh’, transmeton KosovaPress.
Akademikët që hulumtojnë gjetjen besojnë se 1,100 vjet ndërmjet kur ekzistonte dhe koha e Jezusit, Moisiut dhe Arkës është dëshmi e historisë biblike që daton më tej nga sa besuan më parë ekspertët.
Besohet se ndërtesa e shekullit të 12 para Krishtit është një tempull për shkak të faktit se ajo ishte e ndarë nga shumica e ndërtesave, kishte mure më të forta dhe u përball me diellin që ngrihet.
Spekulimet shkojnë më tej, duke thënë se dy gurë të rrumbullakët me ulluqe të gdhendura mund të jenë përdorur për krijimin e verës së shenjtë nga ullinjtë.
Fragmente të kockave të kafshëve, qeramikës dhe kupave tregojnë se ritualet janë kryer në këtë vend.
“Ka shumë prova që ky ishte vërtet një tempull,” tha profesori Shlomo Bunimovitz, arkeologu që drejton gërmimin.
Relikti ishte i gjatë 8.5 metra në secilën anë dhe në mënyrë perfekte katrore.
“Kur ju shikoni strukturën dhe përmbajtjen e saj, është shumë e qartë se kjo nuk është një hapësirë standarde shtëpiake, por diçka e veçantë,” shtoi profesori Bunimovitz.
Vendi i shenjtë i adhurimit u plaçkit dhe u shkatërrua në mesin e shekullit të 12-të para Krishtit dhe u mbulua me plehra kafshësh.
“Shumë shpejt pasi u shkatërrua, i gjithë vendi u shndërrua në një ahur kafshësh,” thotë Zvi Lederman, një arkeolog i Universitetit të Tel Aviv që drejtoi projektin.
“Për mua ky është një veprim armiqësie, një përdhosje e qëllimshme e një vendi të shenjtë”.
Nuk ka asnjë provë që lidh Filistinët e afërt – zgjidhja e të cilëve Tel Batash ishte vetëm shtatë km larg – si fajtorët e shkatërrimit, por studiuesit besojnë se ata janë kandidatët kryesorë, sipas intervistës së tyre me gazetën izraelite ‘Haartz’.
Beth Shemesh ishte një qytet kufitar para-monarkik midis izraelitëve dhe filistinëve.
Shpesh ishte një pikë konflikti për konflikte dhe midis fraksioneve fetare që luftojnë.
Arsyeja e një armiqësie të tillë mund të jetë tabela e pretenduar e gjetur thellë brenda tempullit.
Verën e kaluar, gjashtë vjet pasi gërmimet filluan në vend, pllaka katrore u gjet e shtrirë në dy shkëmbinj më të vegjël.
“Guri i madh’ mitik i përshkruar në Librin e Parë të Samuelit u përdor për të mbajtur Arkën pasi mbërriti në Beth Shemesh kur ishte rivarrosur nga filistinët”, thotë Lederman.
Sipas librit të parë të Samuelit: ‘Tani banorët e Beth-Shemeshit po korrnin korrjen e grurit në luginë; dhe ata ngritën sytë dhe panë arkën dhe u gëzuan që e panë. Atëherë karroca hyri në fushën e Joshua të Beth-Shemeshit dhe u ndal atje; aty ishte një gur i madh. Levitët zbritën arkën e Zotit dhe gjoksin që ishte me të, në të cilat ishin artikujt prej ari dhe i vunë mbi gurin e madh. Massebah ishin në këmbë gurë të përdorur si pjesë e ritualeve të kultit”.
Sipas librit të parë të Samuelit, vendasit e Beth Shemeshit hyrën brenda Arkës dhe u goditën nga ndriçimi nga Zoti si formë ndëshkimi. Arka më pas u dërgua te mbreti David në Jerusalem me një anije përmes Kiriath Yearim.
Koncepti që kjo gjetje është me të vërtetë pjesë e stories së Arkës së Besëlidhjes është vënë në dyshim.
Së pari, Bibla thotë se tryeza ishte në një fushë dhe jo në një tempull. Së dyti, historia nuk ishte e shkruar deri në shekullin VII para Krishtit, shekuj më vonë.
Arkeologu i Universitetit të Tel Avivit Izrael Finkelstein ka udhëhequr gërmime të tjera gjithashtu në kërkim të Arkës.
Ai hedh dyshime për gjetjen më të fundit dhe fakti që 400 vjet kaluan pa u shkruar asgjë.
“Rrëfimi për Arkën përshkruan realitete nga shekulli i 8-të P.E.S. Është e vështirë të supozohet se një kujtim nga shekulli i 12-të P.E.S. u ruajt deri në shekullin VIII pa asnjë traditë të shkrimit të vazhdueshëm”, thotë Izrael Finkelstein.
Por Avraham Faust, një profesor i arkeologjisë në Universitetin Bar-Ilan, paralajmëron se vlera e gjetjes mund të mos qëndrojë në ekzistencën e saj letrare, por ajo që do të thotë për traditat.
“Natyrisht se historia u shkrua shumë më vonë, por ky zbulim mund të mbështesë teorinë se ekzistojnë disa tradita shumë të hershme që hynë në Bibël. Ky është një gur i dukshëm, i vendosur në një pozicion të dukshëm brenda asaj që duket si një tempull, në llojin e kohës së duhur, kështu që ka shumë pika që mund ta lidhin këtë gjetje me një traditë të vjetër që mund të ketë gjetur rrugën e saj në tregimin biblik”, thotë Faust.
“Nuk e di nëse ata kanë të drejtë ose të gabuar, por mendoj se duhet të ekzaminohen me kujdes,” shton ai.
