Shkencëtarët besojnë se kanë zbuluar origjinën e Vdekjes së Zezë, një murtajë që mori dhjetëra miliona jetë më shumë se 600 vjet më parë në Evropë, Azi dhe Afrikën e Veriut.
Në mesin e shekullit të 14-të, ndodhi një katastrofë shëndetësore që konsiderohet të jetë një nga episodet më domethënëse në historinë e njerëzimit deri më sot.
Murtaja u përhap nga Azia në Evropë, ku vlerësohet të ketë vrarë pothuajse gjysmën e popullsisë së kontinentit të atëhershëm, dhe origjina e sëmundjes ka mbetur e diskutueshme edhe sot e kësaj dite, pavarësisht nga forma e saj vdekjeprurëse që u tërhoq nga Evropa rreth shekullit të 18-të.
Pavarësisht përparimeve të tyre në teknologji, shkencëtarët nuk kanë qenë në gjendje të përcaktojnë origjinën e kësaj sëmundjeje të rrezikshme, deri më tani. Analizat e reja tregojnë se murtaja filloi në Kirgistan në Azinë Qendrore në fillim të viteve 1330.
Një ekip shkencëtarësh nga Universiteti i Stirling në Skoci, Instituti gjerman Max Planck dhe Universiteti i Tübingen analizuan mostrat e vjetra të ADN-së nga dhëmbët e skeletit nga një varrezë pranë liqenit Issyk Kul në malet e Kirgistanit verior, shkruan BBC.
Ata zgjodhën këtë vendndodhje për kërkime pasi vunë re një rritje të konsiderueshme të numrit të varrimeve në zonë midis 1338 dhe 1339.
Maria Spyrou nga Universiteti i Tübingen tha se ekipi renditi ADN-në e shtatë skeleteve. Ata analizuan dhëmbët sepse përmbajnë enë gjaku, kështu që ekziston një shans i lartë për të zbuluar patogjenët e formuar në gjak që mund të kishin shkaktuar vdekjen.
Ata zbuluan Yersinia pestis, një bakter që mund të shkaktojë murtajë bubonike, në tre skelete.
Philip Slavin, një historian në Universitetin e Stirling, tha: “Studimi ynë jep një përgjigje për një nga pyetjet më të mëdha dhe më interesante në histori dhe përcakton se ku dhe kur vrasësi më famëkeq i njerëzve në histori filloi fushatën e tij.”
Hulumtimi u botua në revistën Nature nën titullin “Burimi i murtajës së zezë në shekullin e 14-të në Euroazi”.
Murtaja është një sëmundje ngjitëse potencialisht vdekjeprurëse e shkaktuar nga bakteri Yersinia pestis, i cili nga ana tjetër jeton në disa kafshë, kryesisht brejtës, si dhe në pleshtat mbi to.
Simptomat e sëmundjes më së shpeshti përfshijnë nyjat limfatike të dhimbshme dhe të fryra në ijë dhe sqetull. Midis 2010 dhe 2015, ai diagnostikoi 3.248 raste të murtajës në mbarë botën, duke përfshirë 584 vdekje.
Murtaja u quajt edhe Vdekja e Zezë sepse shkakton gangrenë të zezë dhe vdekje të pjesëve të trupit si gishtat./TV Malisheva
